تفسیر سوره ممتحنه آیه 4قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَاء مِنكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاء أَبَداً حَتَّي تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ إِلَّا قَوْلَ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَمَا أَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللَّهِ مِن شَيْءٍ رَّبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ (4)همانا براى شما در (روش) ابراهيم و كسانى كه با او بودند، سرمشق و الگوى خوبى است، زيرا به قوم (مشرك) خود گفتند: همانا ما از شما و از آنچه جز خدا مى پرستيد، بيزاريم. ما به (آيين) شما كفر ورزيديم و ميان ما و شما كينه و دشمنى ابدى است، مگر آنكه به خداى يگانه ايمان بياوريد. جز سخن ابراهيم به پدرش كه قطعاً براى تو استغفار خواهم كرد و من براى تو (جز دعا و درخواست) مالك چيزى نيستم. پروردگارا بر تو توكّل كرديم و به سوى تو انابه نموديم و بازگشت ما به سوى تو است.
« اسوة » از « تأسّى » به معناى پيروى كردن الگو و سرمشق قرار دادن است.
با توجّه به آيات قبل كه بعضى از مسلمانان به خاطر دريافت حفظ بستگان خود، مخفيانه يا آشكارا با كفّار دوستى و مودّت داشتند، اين آيه مى فرمايد: برائت از كفّار و مشركان را از حضرت ابراهيم و يارانش بياموزيد.
هنگامى كه حضرت ابراهيم، پايدارى پدر را به كفر و شرك ديد و از هدايت او مأيوس شد، از او برائت جست و استغفار براى او، وعده اى بود كه به پدر داد تا زمينه بازگشت او را فراهم سازد.
چنانكه در سوره توبه آيه 114 مى فرمايد: « و ما كان استغفار ابراهيم لابيه الا عن موعدة وعدها ايّاه فلما تبيّن له انّه عدوّ للّه تبرّأ منه »
در قرآن دو مرد و دو زن، به عنوان الگوى مؤمنان معرّفى شده اند:
از مردان ، يكى حضرت ابراهيم عليه السلام، «قد كانت لكم أسوة حسنة فى ابراهيم» و ديگرى پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله است. «لكم فى رسول اللّه أسوة حسنة»(22)
و از زنان ، يكى همسر فرعون و ديگرى حضرت مريم است(گرچه پيروان حضرت ابراهيم نيز الگو معرفى شده اند «قد كانت لكم اسوة فى ابراهيم و الذين معه» كه قرآن در آيات 11 و 12 سوره تحريم، آنان را در برابر همسران حضرت نوح و لوط، به عنوان زنانِ الگو معرّفى مى كند و مى فرمايد: « ضرب اللّه مثلاً للذين آمنوا امرئة فرعون... و مريم ابنت عمران »
البتّه در روايات افراد ديگرى همچون امام حسين عليه السلام «فلكم فىّ اسوة»
و حضرت زهراعليها السلام نيز به عنوان الگو معرفى شده اند. 
چنانكه حضرت مهدى عليه السلام مى فرمايد: «و فى ابنة رسول اللّه لى اسوة حسنة» دختر رسول خدا، الگوى نيكوى من است.ويژگى هاى حضرت ابراهيم عليه السلام در قرآن:
1. موفّقيّت كامل در امتحان هاى
سخت الهى. «فاتمّهنّ»(25)2. خدمت به مسجد. «طهرّا بيتى»(26)3. تسليم خدا بودن. «حنيفاً مسلماً»(27)4. انابه به درگاه خدا و صبور و حليم بودن. «انّ ابراهيم لاوّاه حليم»(28)5. به منزله يك امت بود. «انّ ابراهيم كان امّة»(29)6. وفادار بود. «ابراهيم الّذى وفّى »(30)7. دلير و قهرمان بود. «تاللّه لاكيدنّ أصنامكم»(31) به خدا سوگند! براى بت هاى شما نقشه مى كشم.8. هجرت و مهاجرت. «انّى مهاجر الى ربّى»(32)9. گذشت و ايثار داشتن. «فلمّا أسلما و تلّه للجبين»(33)برائت تنها با لفظ نيست، «انّا بُرءآؤا» بلكه داراى مرحله لفظى، «كفرنا» مرحله قلبى و مرحله عملى است، «بدا بيننا و بينكم العداوة والبغضاء»
هر كجا سخنى مى گوييد و تصميمى از خود نشان مى دهيد، نفس❤
خود را با ياد خدا مهار كنيد. «انّا برءآؤا... كفرنا بكم، بدا بيننا و بينكم... ربّنا عليك توكّلنا، و اليك انبنا، و اليك المصير»-----
22) احزاب، 21.
23) مقتل ابى مخنف، ص 86.
24) بحار، ج 53، ص 180.
25) بقره، 124.
26) بقره، 125.
27) آل عمران، 67.
28) توبه، 114.
29) نحل، 120.
30) نجم، 37.
31) انبياء، 57.
32) عنكبوت، 26.
33) صافّات، 103.
آخرین ویرایش: